Sport begint gewoon als lekker hard fietsen en bootje varen

Ze hebben alles al gewonnen, maar blijven dromen. Daar zijn ze topsporter voor: Marit Bouwmeester en Jetze Plat. Hoe zien de twee topsporters de toekomst? Jetze en Marit ontmoeten elkaar in hartje Den Haag om samen terug te kijken op de Olympische en Paralympische Spelen van Parijs 2024.

Met haar fameuze keuken is restaurant Pastis een heus begrip in Den Haag. Maar Jetze en Marit laten de Franse specialiteitenkaart aan zich voorbijgaan en praten met elkaar bij aan een tafeltje met een kop thee en een croissant. Jetze: “Mijn mooiste medaille is die van de tijdrit.” “In de laatste kilometers had ik alles gegeven en het verschil tussen goud en zilver bleek slechts drie seconden. Ik stuurde net na de finish gelijk naar links om de druk van mijn arm te halen. Ik brak. Als je hebt besloten om tijdens de spelen te focussen op het handbiken, dan is het helemaal geweldig als je net wel wint.” Marit: “Je kunt bij het zeilen slechts aan één onderdeel deelnemen en dat heb ik gewonnen!”

'Mijn mooiste medaille is die van de tijdrit' - Jetze

Marits herinnering aan de Olympische Spelen hangt ongetwijfeld samen met de boot waarmee ze de succesvolste zeilster aller tijden werd. “Tien dagen voor de races krijg je pas je boot aangewezen. Je weet eerder niet in welke boot je zeilt”, vertelt Marit. “Samen met mijn coach Jaap Zielhuis besloot ik daarom dat ik zou gaan trainen in de traagste boot. Met water erin om de boot nog meer te vertragen, zodat ik me compleet moest focussen op mijn techniek. Dat heeft gewerkt! Uiteindelijk kon ik pas op de dag van de race het water op met mijn wedstrijdboot. Door allerlei omstandigheden lukte dat niet eerder en door de mistral was er steeds een heel krachtige of juist te weinig wind. Maar vlak voor de eerste wedstrijd voelde ik gelijk: aan de boot gaat het niet liggen. Jaap en ik wisselden een blik uit die ik nooit meer vergeet. We wisten het gewoon: we gaan goud winnen.”

Net als Jetze werd Marit gehuldigd in het TeamNL Huis in Parijs, dat mede mogelijk werd gemaakt door Nederlandse Loterij. Die huldigingen waren voor sporters en Oranjefans een megagroot feest.

Nederlandse Loterij geeft een deel van haar opbrengst jaarlijks aan NOC* NSF en levert daarmee een onmisbare bijdrage aan de organisatie van topsport in Nederland. “Alles is geweldig geregeld”, aldus Marit. “Vanuit NOC* NSF en vanuit Nederlandse Loterij als hoofdsponsor van TeamNL. Je voelt de goede samenwerking. En als sporter kun je altijd aangeven waar je behoefte aan hebt op locatie. Dan kijken ze wat ze voor je kunnen betekenen.” Jetze knikt: “Dat is helemaal waar. Toen ik als jonge atleet begon, stond ik daar niet bij stil. Maar alles wat je nodig hebt voor je sport kost ook wat: alle faciliteiten, trainingskampen, gespecialiseerde coaches en fysiotherapeuten. En het salaris dat je een maandelijks inkomen geeft, zodat je er niet meer naast hoeft te werken en je je kunt focussen op je sport. Daar zit een prijskaartje aan waar je als jonge sporter je niet bewust van bent. Je bent zo bezig met het behalen van resultaten en jezelf verbeteren! Ik weet nu veel beter hoe topsport georganiseerd is en hoe de financiering in elkaar steekt. Nederlandse Loterij doet zo veel voor de sport. De kansen die je krijgt zijn groot. Dat is echt heel tof als je erbij nadenkt.”

Zijn mooiste goud kreeg Jetze vlak voor het einde van 2024 toen hij de trotse papa van zijn zoon Jenning werd. “Wat een groot verschil”, vertelt hij. “Gelukkig vinden we onze weg en gaat het ontzettend goed met ons drietjes. Hoewel ik moet toegeven dat Jenning nu helemaal het schema van mijn dag bepaalt. Soms bedenkt hij dat volgens mij zelf ook pas vijf minuten van tevoren, haha! Maar ik vind dat niet erg. Voordat ik papa was kon ik zo gericht zijn op één taak. Ik wist ook altijd precies hoeveel herstel ik nodig had na een zware training. Nu is dat zoeken en doe ik thuis soms alles tegelijk. Dan kom ik terug van het sporten, ga ik het eten koken, ruim ik het huis op en wissel ik ook nog even tussendoor een luier van Jenning. Maar ik vind het natuurlijk wel belangrijk om met de wedstrijden een beetje vooruit te komen. Het trainen daarvoor gaat prima en dat is fijn.”

'We wisten gewoon: we gaan goud winnen' – Marit

Met de geboorte van Jessie in 2022 weet Marit al een tijdje hoe het is om het moederschap te combineren met zeilen. “Het is ook topsport om een ouder te zijn”, zegt ze. “Ik was altijd een enorme controlfreak. In mijn ogen moesten dingen op een bepaalde manier, anders was het gewoon niet goed genoeg. Maar de belangrijkste les die ik heb geleerd van het moederschap en mijn dochtertje Jessie: probeer te accepteren dat niet alles gaat zoals je wilt. Is het bijvoorbeeld tijd om te slapen? Jessie kan daar op momenten toch echt anders over denken en dan hebben we samen een gebroken nacht. Wat dat betreft sta je als moeder altijd ‘aan’. Dat zie ik ook als ik om me heen kijk. Veel meiden die net moeder zijn, willen graag alles zo krampachtig goed doen. Maar dat gaat niet. Ik denk dan bij mezelf: Jessie heeft vooral veel liefde van ons nodig, en natuurlijk genoeg slaap en eten. Focus je daarop en volg je instinct. Zoiets probeer ik ook te doen tijdens trainingskampen en wedstrijden. Heb ik weinig slaap gehad? Flinke hoofdpijn? Dan richt ik me op wat ik heb getraind. Door Jessie ben ik eraan gewend geraakt om te presteren onder allerlei omstandigheden. Ook al zijn ze niet perfect.”

'Sport hoort toegankelijk te zijn voor ieder kind' – Marit

Na de Olympische Spelen volgt voor Marit een periode met persoonlijke tegenslag. Zij en de vader van Jessie gaan uit elkaar. Maar in dezelfde maanden is er ook winst en succes. Marit wint voor de tweede keer de prestigieuze prijs World Sailor of the Year. En voor haar prestaties op het water en hoe Marit topsport en moederschap positief in de media brengt, ontvangt ze de titel ‘Sportpersoonlijkheid van het Jaar 2024’. “Ik voel me in deze tijd soms totaal geen winnaar”, vertelt Marit. “Gelukkig heb ik dan ontzettend veel aan wat ik geleerd heb uit de sportpsychologie. Wat Nico van Yperen, hoogleraar Sportpsychologie, weet te vertellen, vind ik bijvoorbeeld onwijs interessant. Over het omzetten van negatieve gedachtes en dat het oké is om even niet helemaal oké te zijn. Hoe pijnlijk het ook is, niet alles is zomaar op te lossen. Er is niks mis mee om iets tijdelijk te verdragen. Je hoeft jezelf niet zo op de kop te geven.”

Marit vertelt over hoezeer ze zeilen een mentale sport vindt. Haar mindset om te knokken voor wat ze wil, heeft ze al jong ontwikkeld. “Het is heel grappig”, zegt ze. “Ik ben nu de succesvolste zeil- ster aller tijden, maar logisch is dat niet. Toen ik klein was hadden mijn broer en zus namelijk veel meer talent. Zoveel zelfs, daar hoefden ze niet eens bij na te denken! Ik daarentegen, moest het meer van mijn inzet hebben en dus kreeg ik altijd te horen ‘doe jij maar gewoon goed je best’. Nu weet ik dat dit perfect is geweest voor het aanleren van een groeimindset. Die mentale kant, dat is ook de richting waarin ik mezelf verder wil ontwikkelen. Er is in de topsport veel aandacht voor fysieke en technische aspecten. Maar als ik race, dan zijn er in mijn hoofd zoveel beslissingen om te nemen. Hoe beter mijn beslissingen zijn en hoe sneller ik ze neem, hoe beter ik zeil. Ik geloof daarom niet zo in talent. Wat ik als kind leerde, is dat je keihard moet werken, ook aan je mentale vaardigheden. Ik had als klein meisje al vroeg een vechtertje tussen de oren zitten. Dat heeft me zoveel gegeven en geleerd!” Ga ervoor Welke lessen uit de topsport die Jetze en Marit leerden, willen ze anderen meegeven? “Jaag je dromen na”, aldus Marit. “Ga iets doen wat je in essentie leuk vindt en werk er hard voor. Dat is de mentaliteit die ik mijn dochter wil meegeven. Ik zou Jessie altijd positief stimuleren. Wat vind jij een goede les, Jetze?” Jetze: “Ik denk ook: als je iets wilt, dan kun je het. Je hebt in de sport zo veel mensen om je heen die je vertrouwt. Het is goed om te beseffen dat je niet voor alles afhankelijk van hen bent. De mensen om je heen zijn je navigatie, maar uiteindelijk ben jij degene die aan de start staat. De motivatie die je nodig hebt, kun je uit jezelf halen.” Jetze, die geboren werd met onvolgroeide benen, heeft op de Paralympische Spelen alles gewonnen bij de triatlon en bij het wielrennen. Bovendien deed hij voor het eerst mee aan een andere discipline: de marathon handbiken. “Juist omdat ik daarin nog niet de beste ben”, vertelt hij. “Ik was op zoek naar een nieuwe uitdaging waar mijn vuurtje weer voor ging branden. Iets waarvoor ik weer elke dag alles moest geven om zo goed mogelijk te worden en gemotiveerd te blijven. Dat is voor mij de marathon.”

'De motivatie die je nodig hebt, kun je uit jezelf halen' – Jetze

Als ervaren topsporters gaan Marit en Jetze net als Nederlandse Loterij, voor een gelukkig en sportief Nederland, waarin sport toegankelijk en betaalbaar is voor iedereen. Of het nu gaat om topsport, gehandicaptensport of breedtesport. Marit: “De plannen van de politiek raken de financiering van sport in heel het land. Er wordt zo flink gesneden in sport. Daar kan ik me echt druk om maken. Als kind wil je toch gewoon met je vriendjes sporten bij een lokaal clubje? Zeilen is al een dure sport maar als we zo met sport omgaan, dan wordt voetbal straks ook iets voor de elite. Dat slaat nergens op. Zo denk ik altijd: er zullen wel meer meisjes zijn die het leuk vinden om op het water te zijn, net als ik vroeger. Wij zijn nota bene een waterland. Ik ben daarom druk met de oprichting van de Marit Bouwmeester Academie in Den Haag. Met die academie wil ik ervoor zorgen dat de zeilsport toegankelijk blijft voor allerlei kinderen en dat er een plek komt waar jongeren met plezier wegwijs kunnen worden op het water. Sporten is fantastisch en de kansen die ik als kind heb gekregen, gun ik ook een nieuwe generatie. Via scholen en de buitenschoolse opvang kunnen kinderen daarom watersporten uitproberen, zoals zeilen, windsurfen of suppen. De opening van de academie staat gepland voor het voorjaar van 2025.”